ძველი ქართული ფილმები
ძველი ქართული ფილმები მდიდარია გამორჩეული ფილმებით, რომლებმაც არა მხოლოდ ქართულ კულტურაში დაიმკვიდრეს საპატიო ადგილი, არამედ საერთაშორისო აღიარებაც მოიპოვეს. წარმოგიდგენთ რამდენიმე გამორჩეულ კლასიკურ ქართულ ფილმს, რომელთა ნახვაც ნამდვილად ღირს:
კინოკლასიკად ქცეული ქართული ფილმები:
"გიორგი სააკაძე" (1942-1943): მიხეილ ჭიაურელის ეს ისტორიული ეპოსი ორ სერიად გამოვიდა და XVII საუკუნის საქართველოს ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი ფიგურის, გიორგი სააკაძის, ცხოვრებასა და მოღვაწეობას ასახავს. ფილმი გვიჩვენებს მის ბრძოლას ქვეყნის გაერთიანებისთვის და შიდა თუ გარე მტრებთან დაპირისპირებას. "გიორგი სააკაძე" თავისი მასშტაბურობით, პატრიოტული სულისკვეთებითა და სამსახიობო ოსტატობით (აკაკი ხორავა მთავარ როლში) ქართული კინოს ერთ-ერთი მწვერვალია.
"ქეთო და კოტე" (1948): ვახტანგ ტაბლიაშვილისა და შალვა გედევანიშვილის ეს მუსიკალური კომედია ვიქტორ დოლიძის ამავე სახელწოდების ცნობილი ოპერის ეკრანიზაციაა. ფილმი მოგვითხრობს ორი შეყვარებული ახალგაზრდის, ქეთოსა და კოტეს, ამბავს, რომელთა სიყვარულსაც სოციალური უთანასწორობა და მშობლების წინააღმდეგობა ეღობება. "ქეთო და კოტე" სავსეა იუმორით, შესანიშნავი მუსიკითა და დასამახსოვრებელი პერსონაჟებით. იგი ქართული კინემატოგრაფიის ერთ-ერთ ყველაზე საყვარელ და ხშირად ნანახ ფილმად რჩება.
"ჭრიჭინა" (1954): სიკო დოლიძისა და ლევან ხოტივარის ეს ლირიკული კომედია მოგვითხრობს ახალგაზრდა, ენერგიული და ცოტა არ იყოს ქარაფშუტა გოგონას, მარინეს (რომელსაც "ჭრიჭინას" ეძახიან) ამბავს. მარინე (ლეილა აბაშიძე) სოფელში ჩადის და იქაურ ცხოვრებას თავდაყირა აყენებს. ფილმი გამორჩეულია თავისი სიმსუბუქით, იუმორით, ლამაზი ბუნებითა და ლეილა აბაშიძის ბრწყინვალე შესრულებით. "ჭრიჭინა" დღემდე ინარჩუნებს პოპულარობას და ბევრისთვის საყვარელ ფილმად რჩება.
"მაგდანას ლურჯა" (1955): თენგიზ აბულაძისა და რეზო ჩხეიძის ეს დრამა კანის კინოფესტივალის პრიზიორი გახდა მოკლემეტრაჟიანი ფილმების კატეგორიაში, რაც უდიდესი საერთაშორისო აღიარება იყო ქართული კინოსთვის. ფილმი მოგვითხრობს ღარიბი ქვრივის, მაგდანას, და მისი შვილების ამბავს, რომლებიც შემთხვევით იპოვიან მიტოვებულ ვირს, "ლურჯას". ვირი მათთვის შემოსავლის წყარო ხდება, თუმცა მოგვიანებით მას პატრონი გამოუჩნდება. ფილმი ეხება სოციალური უსამართლობისა და ადამიანური სიკეთის თემებს.
"ჩვენი ეზო" (1956): რეზო ჩხეიძის ეს ფილმი თბილისის ერთი ძველი, იტალიური ეზოს მცხოვრებთა ყოველდღიურ ცხოვრებას, მათ სიხარულსა და საზრუნავს ასახავს. ფილმში არაერთი საინტერესო პერსონაჟია, რომელთა ურთიერთობებიც ქმნის ეზოს განუმეორებელ ატმოსფეროს. "ჩვენი ეზო" გამორჩეულია თავისი რეალიზმით, გულწრფელობითა და თბილი იუმორით. (სოფიკო ჭიაურელის კინოდებიუტი).
"ბაში-აჩუკი" (1956): ლეო ესაკიას ეს სათავგადასავლო-ისტორიული ფილმი აკაკი წერეთლის ამავე სახელწოდების პოემის მიხედვითაა გადაღებული. ფილმი მოგვითხრობს სახალხო გმირის, ბაში-აჩუკის, თავგადასავალს, რომელიც იბრძვის უსამართლობისა და ჩაგვრის წინააღმდეგ. ფილმი სავსეა დინამიური სცენებით, პატრიოტული სულისკვეთებით და გამორჩეული სამსახიობო ანსამბლით.
"ფატიმა" (1958): სიკო დოლიძის ეს დრამა ალექსანდრე ყაზბეგის ამავე სახელწოდების მოთხრობის ეკრანიზაციაა. ფილმი მოგვითხრობს ოსი გოგონას, ფატიმას, ტრაგიკულ სიყვარულის ისტორიას. იგი ეხება ადათ-წესების, ღირსებისა და შურისძიების თემებს.
"მამლუქი" (1958): დავით რონდელის ისტორიული დრამა, რომელიც უიღბლო ჭაბუკის, გოჩას, ამბავს მოგვითხრობს. იგი ბავშვობაში მეგობარ ხვიჩასთან ერთად მოიტაცეს და ეგვიპტეში მონად გაყიდეს, სადაც მამლუქად აღზარდეს. წლების შემდეგ, ბედის ირონიით, ისინი ერთმანეთს ბრძოლის ველზე ხვდებიან, როგორც მტრები. ფილმი ეხება სამშობლოსგან მოწყვეტილი ადამიანის ტრაგედიას, მეგობრობასა და ბედისწერას.
"განძი" (1961): რეზო ჩხეიძის ეს სათავგადასავლო კომედია ახალგაზრდა არქეოლოგების ჯგუფზე მოგვითხრობს, რომლებიც განძის საძებნელად მიემგზავრებიან. ფილმი სავსეა იუმორით, მოულოდნელი სიტუაციებითა და რომანტიკული თავგადასავლებით.
"თოჯინები იცინიან" (1963): ნიკოლოზ სანიშვილის ეს მუსიკალური კომედია ერთი თოჯინების თეატრის მხიარულ და საინტერესო ცხოვრებას ასახავს. ფილმი გამორჩეულია თავისი მუსიკალურობით, იუმორით და საინტერესო სიუჟეტით.
"ჯარისკაცის მამა" (1964): რეზო ჩხეიძის ეს დრამა ქართული კინოს ერთ-ერთი შედევრია. ფილმი მოგვითხრობს უბრალო კახელი გლეხის, გიორგი მახარაშვილის (სერგო ზაქარიაძე), ამბავს, რომელიც მეორე მსოფლიო ომში წასულ შვილს ეძებს და ფრონტის წინა ხაზამდე ჩადის. ფილმი გამსჭვალულია ჰუმანიზმით, პატრიოტიზმითა და მამის უსაზღვრო სიყვარულით. სერგო ზაქარიაძის შესრულება ამ როლში მსოფლიო კინემატოგრაფიის ერთ-ერთ საუკეთესო ნიმუშად ითვლება.
"მე, ბებია, ილიკო და ილარიონი" (1962): თენგიზ აბულაძის ეს ლირიკული კომედია ნოდარ დუმბაძის ამავე სახელწოდების რომანის ეკრანიზაციაა. ფილმი გვიჩვენებს გურიის სოფლის კოლორიტულ ცხოვრებას ობოლი ბიჭის, ზურიკელას, თვალით. ფილმი სავსეა იუმორით, სითბოთი და ადამიანური ურთიერთობების სიღრმით.
"ხევსურული ბალადა" (1965): შოთა მანაგაძის ეს დრამა ვაჟა-ფშაველას პოემების მოტივებზეა შექმნილი და მოგვითხრობს ხევსურების მკაცრ ადათ-წესებზე, სიყვარულსა და შურისძიებაზე. ფილმი გამოირჩევა ულამაზესი კინემატოგრაფიით, მთის პეიზაჟებითა და ძლიერი დრამატურგიით.
"შეხვედრა წარსულთან" (1966): სიკო დოლიძის დრამა, რომელიც წარსულის შეცდომებისა და მათი გამოსწორების მცდელობის თემას ეხება. მთავარი გმირი, ნინო, წლების შემდეგ ხვდება თავის ყოფილ შეყვარებულს, რომელსაც ოდესღაც უღალატა.
"გიორგობისთვე" (1966): ოთარ იოსელიანის ეს ფილმი ქართული კინოს "ახალი ტალღის" ერთ-ერთი პირველი და მნიშვნელოვანი ნიმუშია. ფილმი მოგვითხრობს ახალგაზრდა მეღვინის, ნიკოს, ამბავს, რომელიც ცდილობს შეინარჩუნოს ღვინის დაყენების ტრადიციული მეთოდები და უპირისპირდება ქარხნის ბიუროკრატიულ ხელმძღვანელობას. ფილმი გამოირჩევა თავისი ირონიით, დაკვირვების უნარითა და რეალისტური ასახვით.
"ვედრება" (1967): თენგიზ აბულაძის ეს ფილმი-ტრილოგიის პირველი ნაწილია (დანარჩენი ორია "ნატვრის ხე" და "მონანიება"). ფილმი ვაჟა-ფშაველას პოემების "ალუდა ქეთელაურისა" და "სტუმარ-მასპინძლის" მიხედვითაა გადაღებული და ეხება ისეთ მარადიულ თემებს, როგორიცაა სიკეთე და ბოროტება, პატიება და შურისძიება, ადათ-წესები და ინდივიდის თავისუფლება.
"არაჩვეულებრივი გამოფენა" (1968): ელდარ შენგელაიას ეს სატირული კომედია მოგვითხრობს პროვინციელი მოქანდაკის, აგულის, ამბავს, რომელიც იძულებულია თავისი ნიჭი საფლავის ქვების კეთებას მოახმაროს. ფილმი მახვილგონივრულად აკრიტიკებს საბჭოთა პერიოდის საზოგადოებაში არსებულ პრობლემებსა და მედიდურობას.
"არ იდარდო!" (1969): გიორგი დანელიას ეს ტრაგიკომედია კლოდ ტილიეს რომანის "ჩემი ბიძია ბენჟამენის" თავისუფალი ეკრანიზაციაა. ფილმი მოგვითხრობს ახალგაზრდა, სიცოცხლისმოყვარე ექიმის, ბენჟამენ ღლონტის (ვახტანგ კიკაბიძე) ამბავს, რომელიც ცდილობს თავისი პრინციპებით იცხოვროს და არ დაემორჩილოს საზოგადოებაში გაბატონებულ წესებს. ფილმი გამორჩეულია თავისი იუმორით, ლირიზმითა და შესანიშნავი სამსახიობო ანსამბლით.
"ფიროსმანი" (1969): გიორგი შენგელაიას ეს ბიოგრაფიული დრამა თვითნასწავლი გენიალური ქართველი მხატვრის, ნიკო ფიროსმანაშვილის, ტრაგიკულ ცხოვრებასა და შემოქმედებას ასახავს. ფილმი გამოირჩევა ვიზუალური მხარით, რომელიც ფიროსმანის ნახატების სტილს იმეორებს.
"იყო შაშვი მგალობელი" (1970): ოთარ იოსელიანის ეს ფილმი ახალგაზრდა, ნიჭიერი, მაგრამ უსისტემო მუსიკოსის, გიას, რამდენიმე დღეს ასახავს. გია მუდმივად სადღაც ეჩქარება, ბევრ რამეს ჰკიდებს ხელს, მაგრამ არაფერს ბოლომდე არ მიჰყავს. ფილმი ადამიანის ცხოვრების აზრის, დროის ფასეულობისა და ნიჭის რეალიზების პრობლემებს ეხება.
"ქვევრი" (1970): ირაკლი კვირიკაძის მოკლემეტრაჟიანი კომედია, რომელიც ორი მეზობლის დავის სახალისო ისტორიას მოგვითხრობს ქვევრთან დაკავშირებით. ფილმი გამორჩეულია თავისი ლაკონიურობითა და სიტუაციური იუმორით.
"ნატვრის ხე" (1976): თენგიზ აბულაძის ტრილოგიის მეორე ფილმი, რომელიც გიორგი ლეონიძის ამავე სახელწოდების მოთხრობების კრებულის მიხედვითაა გადაღებული. ფილმი რევოლუციამდელი ქართული სოფლის ცხოვრებას, მის ტრადიციებს, ოცნებებსა და ტრაგედიებს ასახავს. ფილმი გამორჩეულია თავისი პოეტურობით, ვიზუალური სილამაზითა და ღრმა ფილოსოფიური შინაარსით.
"შერეკილები" (1973): ელდარ შენგელაიას ეს ექსცენტრიული კომედია მოგვითხრობს ორი მეგობრის, ერთაბოზა და ქრისტეფორეს, უცნაურ თავგადასავალს, რომლებიც ცდილობენ ააშენონ საფრენი აპარატი და გაფრინდნენ. ფილმი სავსეა აბსურდული იუმორით, ფანტაზიითა და ორიგინალური პერსონაჟებით.
"ცისფერი მთები ანუ დაუჯერებელი ამბავი" (1983): ელდარ შენგელაიას ეს სატირული კომედია საბჭოთა ბიუროკრატიის კრიტიკაა. ახალგაზრდა მწერალს თავისი ნაწარმოები მიაქვს გამომცემლობაში, სადაც იგი უსასრულო ბიუროკრატიულ წრეზე იწყებს სიარულს. ფილმი მახვილგონივრულად ასახავს სისტემის აბსურდულობასა და უმოქმედობას.
"მონანიება" (1984-1987): თენგიზ აბულაძის ტრილოგიის დასკვნითი ფილმი. ეს არის ძლიერი პოლიტიკური ალეგორია, რომელიც ტოტალიტარიზმის, დიქტატურისა და ისტორიული უსამართლობის თემებს ეხება. ფილმმა უდიდესი რეზონანსი გამოიწვია როგორც საბჭოთა კავშირში, ასევე მის ფარგლებს გარეთ და "პერესტროიკის" ერთ-ერთ სიმბოლოდ იქცა.
ეს მხოლოდ მცირე ჩამონათვალია იმ შესანიშნავი ქართული ფილმებისა, რომლებიც კინოკლასიკად ითვლება. თითოეული მათგანი თავისებურად ასახავს ქართულ სულს, კულტურას, ისტორიასა და იუმორს. მათი ნახვა ნამდვილად დაგეხმარებათ უკეთ გაიცნოთ საქართველო და მისი კინემატოგრაფიული მემკვიდრეობა.
